ناباروری به معنی «ناتوانی در باردار شدن پس از ۱۲ ماه مقاربت بدون جلوگیری است» و بدین معناست که زوج پس از یک سال تلاش قادر به بچه دار شدن نیستند. برای زنانی که سن آن ها بیش از ۳۵ سال است ناباروری به معنای عدم باردار شدن پس از ۶ ماه مقاربت بدون جلوگیری است.
اغلب زوج هایی که باروری نرمال دارند در طول یک سال تلاش، باردار خواهند شد. اگر زوجی در سال نخست موفق نشدند، شانس باردار شدن آنها هر ماه کمتر می شود. این اتفاق با بالاتر رفتن سن زمان سریع تر رخ می دهد.
چه عواملی روی ناباروری تاثیر می گذارد؟
سن: سن زن تاثیر بسیار زیادی روی توانایی او در بچه دار شدن می گذارد، به خصوص اگر وارد دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی شود. برای یک زن سالم در دهه ۲۰ یا اوایل دهه ۳۰، شانس بارور شدن در هر ماه ۲۵ تا ۳۰ درصد است.
مشکلات تخمک گذاری: اگر زنی هر ماه یک بار تخمک گذاری نکند، ممکن است با مشکلاتی در بارداری مواجه باشد. مشکلاتی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (pcos)، بیماری تیروئید و سایر اختلالات هورمونی می تواند روی تمک گذاری تاثیر گذاشته، به ناباروری منجر شود. زنان با دوره های قاعدگی نامنظم اغلب تخمک گذاری نمی کنند. زنانی که اضافه وزن یا کمبود وزن دارند، معمولا با مشکلاتی در تخمک گذاری مواجه هستند.
لوله های فالوپ آسیب دیده یا مسدود: لوله های رحم یا لوله های فالوپ، لوله های چسبیده به رحم هستند که اسپرم و تخمک معمولا در آنها با یکدیگر ترکیب می شوند. لوله های مسدود یا آسیب دیده می توانند منجر به ناباروری یا حاملگی خارج از رحم شوند.
احتمال داشتن لوله های مسدود در زنان دچار اندومتریوز، آنهایی که جراحی در لگن داشته اند یا به بیماری های مقاربتی مبتلا بوده اند، بیشتر است.
اختلالات رحم/ دهانه رحم: شرایط دهانه رحم که بخش پایینی رحم است می تواند روی باروری تاثیر بگذارد اما به ندرت این مورد، فقط به دلیل ناباروری است. بسیار مهم است که پزشک از جزئیات دقیق سابقه بیمار مطلع شود.
مشکلات رحمی می تواند با کاشت جنین تداخل داشته باشد یا احتمال سقط جنین را افزایش دهد. اختلالات احتمالی رحم عبارتند از بافت آسیب دیده، پولیپ، فیبروم یا رحم با شکل غیر طبیعی.
اختلالات صفاقی: اختلالات صفاقی به ناهنجاری های مربوط به صفاق (پوشش خارجی اندام های لگنی) مانند بافت آسیب دیده (چسبندگی) یا اندومتریوز مربوط می شود.
اندومتریوز وضعیتی است که بافت طبیعی سطح داخلی رحم (اندومتر) شروع به رشد در خارج از رحم می کند. این بافت ممکن است روی هر اندامی در لگن مانند تخمدان رشد کند. اندومتریوز در ۳۵ درصد زنان نابارور شایع است.
فاکتور مردانه: یک سوم تمام موارد ناباروری ناشی از وجود مشکلی در مرد است. در یک سوم دیگر موارد، ناباروری به دلیل ترکیبی از مشکلات زن و مرد رخ می دهد. ناباروی در مرد می تواند ناشی از ناتوانی در تولید یا انزال اسپرم باشد. کیفیت اسپرم نیز دارای اهمیت بوده و با توجه به میزان، حرکت و شکل اسپرم بررسی می شود. برخی اوقات سایر مشکلات نیز می توانند روی توانایی مرد در تولید مقدار مناسب یا اسپرم با کیفیت طبیعی تاثیر بگذارد. برای مثال مردان مبتلا به دیابت ممکن است مشکلاتی در انزال داشته باشند. مردان دچار فیبروز کیستیک نیز ممکن است یک انسداد یا مانعی داشته باشند که از انزال یا انتشار اسپرم جلوگیری می کند.
ناباروری با علت ناشناخته: در برخی موارد، ممکن است دلیل واضحی برای باردار نشدن یک زوج وجود نداشته باشد که به «ناباروری با علت ناشناخته» معروف است. در این موارد از درمان های ناباروری می توان استفاده کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
معمولا اگر زوجی نتوانستند ظرف ۱۲ ماه تلاش برای باروری، باردار شوند باید به پزشک مراجعه کنند.
زنانی که سن آنها بیشتر از ۳۵ سال است پس از ۶ ماه تلاش و عدم بارداری باید به متخصص مراجعه کنند. اگر زنی کمتر از ۳۵ سال دارد اما سابقه خانوادگی یائسگی زودرس یا سایر مشکلاتی که می توانند باعث یائسگی زودرس شوند یا درمان های مخصوص سرطان داشته باشند، باید هر چه زودتر برای مشاوره نازایی به پزشک متخصص مراجعه کنند.
در ضمن اگر قاعدگی نامنظم باشد باید یا ریسک آسیب دیدن لوله فالوپ وجود داشته باشد، باید هر چه زودتر به پزشک متخصص ناباروری مراجعه کنید. زوجین باید در مواردی که احتمال افزایش مشکل ناباروری وجود دارد مثلا سابقه بیماری هایی مانند مشکلات بیضه در دوران کودکی مرد و یا درمان توسط دارهای ضد سرطان، هر چه سریعتر مورد ارزیابی قرار بگیرند.
